Orozkoko Harana, mendiz inguratua eta Anauri zein Altube errekek zeharkatua, Gorbeiaren magalean irekitzen da. Bi errekak Kantarrena auzoan batzen dira eta, handik, Arabako Aretara iritsita, Nerbioira isurtzen dira. Hala ere, Gorbeiako mendiguneak ematen dio Orozko herriari bere ezaugarri bereziena. 1994ko uztailaz geroztik Parke Natural deklaratua, 20.016 hektareako azalera du eta Euskal Autonomia Erkidegoko parkerik zabalena da.

 

Parke honetan, gainera, Itxinako Biotopo Babestua dago, 571 hektareakoa eta erabat Orozkon kokatua. Karst eremua da, urak sortutako zulogune eta arrokaz betea; barruan kobazuloak, leizeak eta lurpeko erreka ugari gordetzen ditu, natura basatiaren eta geologiaren arteko eszenatoki ikusgarria osatuz.

 

Orozkoko jendearen eta inguruaren arteko harreman estu hori hobeto ulertzeko, ezinbestekoa da Orozkoko Museoa bisitatzea, haraneko historiari, tradizioei eta kultura-ondareari eskainitako gunea. Bere erakusketen bidez, museoak tokiko identitatean sakontzeko eta denboran zehar Gorbeiako mendietako bizitza ulertzeko aukera ematen du.

​

Bere erakargarritasun naturalaz gain, parke osoan gizakiak utzitako aztarna bereziak ikus daitezke: Gorbeiako tontorrean altxatzen den burdinezko gurutzea; neguan gaztainak gordetzeko erabiltzen ziren kirikiñoak; elurra urte osoan mantentzeko sortutako elurzuloak; eta artzainek mendian denboraldian bizitzeko erabiltzen zituzten txabolak. Elementu hauek guztiek iraganeko bizimodua, lanak eta ohiturak kontatzen dituzte, eta mendiarekin izan den harremana agerian uzten dute.

​

Orozkotik Gorbeiara igotzeko bide ugari daude. Ezagunena Usabeletik eta Belaustegitik igotzen den ibilbidea da, baina badaude beste aukera batzuk ere: Gallartutik Altzagortara doana, handik Pagomakurreraino jarraitzen duena; Bikozganetik beherantz doan baso-bidea; edo Urigoiti auzotik, elizaren ondoko aparkalekutik abiatzen den ibilbidea. Bideak edozein izanda ere, paraje eder, baso zabal, tontor malkartsu eta paisaia askotarikoak ezagutzeko aukera eskaintzen dute.

​

Orozko natura eta historia uztartzen diren haran zabala da, Gorbeiaren bihotzera hurbiltzen den atea. Tradizioak, baserri-kulturak, mendiko bizimoduaren aztarnek eta ingurune basatiak bat egiten dute bisitariari lasaitasuna, edertasuna eta egiazkotasuna eskaintzen dizkion paisaia batean. Mendia maite dutenentzat, lasai ibiltzeko espazio zabalak bilatzen dituztenentzat eta mendebaldeko euskal naturaren benetako esentzia ezagutu nahi dutenentzat leku paregabea da.